W ramach projektu Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Dyplomacja publiczna 2019” nakładem wydawnictwa CH Beck wydano monografię pt. „Prawda historyczna a odpowiedzialność prawna za jej negowanie lub zniekształcenie” (red. naukowa A. Radwan). Książka liczy ponad 300 stron i zawiera 19 artykułów naukowych. Opracowana została z udziałem naukowców z dziedziny historii, polityki historycznej, prawa cywilnego, prawa międzynarodowego publicznego (praw człowieka) i prawa karnego, poświęcona doktrynie tzw. miękkiego „kłamstwa oświęcimskiego” (deetnizacja zbrodni Holokaustu i przypisywania współsprawstwa w zbrodni Holokaustu innym narodom).
Monografia zawiera omówienie zjawiska europeizacji sprawstwa zbrodni Holokaustu w niemieckiej polityce historycznej i skutkach takiej polityki z kontekście zagrożenia dla prawdy o zbrodni Holokaustu, omówienie ustawodawstwa polskiego i innych państw w zakresie penalizacji „kłamstwa oświęcimskiego” (studia porównawcze), oraz analizę prawa międzynarodowego i orzecznictwa trybunałów (organów) międzynarodowych w zakresie ochrony pamięci o Holokauście, jak również analizę krytyczną ustawodawstwa polskiego i innych krajów w zakresie penalizacji „kłamstwa oświęcimskiego” pod kątem możliwości ścigania za przypadki miękkiego „kłamstwa oświęcimskiego”.
Książka składa się z sześciu rozdziałów i zawiera następujące artykuły:
Część I: Polityka historyczna, prawo i narracja tożsamościowo-narodowa
- Polityczne i społeczne skutki używania wadliwych kodów pamięci. Próba syntezy w kontekście polsko – niemieckiej narracji historycznej (Joanna Lubecka)
- Czy polityka historyczna powinna być elementem strategii budowania narracji narodowej? (Konstanty Pilawa, Michał J. Rzeczycki)
- Narzędzia prawne jako element strategii w prowadzeniu polityki historycznej (Marek Suchan)
- Refleksje o skuteczności ustaw penalizujących określone interpretacje historyczne na przykładzie doświadczeń Litwy i Ukrainy (z Polską w tle) (Marek Wojnar)
Część II: Relatywizacja i europeizacja winy za Holokaust a prawna ochrona prawdy historycznej
- Dwa modele ochrony pamięci o Holokauście – rekonstrukcja normatywnego rdzenia sporu o sprawstwo (Mateusz Tondera)
- Niemiecka polityka historyczna. Cele i metody (Jan Rydel)
- Względy aksjologiczne i teleologiczne polityki historycznej w świetle problemu „polskich obozów śmierci” (Izabela Lewandowska-Malec)
- Prawne granice polityki historycznej w kinematografii – rozważania na kanwie serialu „Nasze matki, nasi ojcowie” (ZDF, Niemcy 2013) (Arkadiusz Radwan)
Część III: Ochrona prawdy historycznej dotyczącej II wojny światowej w perspektywie prawa międzynarodowego
- Ochrona pamięci o ofiarach zbrodni II Wojny Światowej i prawdy historycznej z perspektywy prawa międzynarodowego (Michał Balcerzak)
- Granice wolności ekspresji i dopuszczalność ingerencji państwa w wypowiedzi zniekształcające pamięć o Holokauście w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (Jakub Czepek)
Część IV: Odpowiedzialność cywilnoprawna za zniekształcanie prawdy historycznej o zbrodniach popełnionych w czasach II wojny światowej
- Swoboda wypowiedzi a ochrona dóbr osobistych na tle spraw związanych z kultem pamięci osoby bliskiej, tożsamością narodową i prawdą historyczną (Ludwik Jurek)
- Naruszenie dóbr osobistych w związku z rozpowszechnianiem nieprawdziwych przekazów dotyczących czasów II wojny światowej, na przykładzie wypowiedzi o „polskich obozach koncentracyjnych”. Analiza praktyki sądowej (Filip Rakiewicz)
- Dobra osobiste a wypowiedzi o „polskich obozach”. Dlaczego nieprawdziwe wypowiedzi o obozach zagłady wywołują poczucie krzywdy? (Szymon Topa)
Część V: Kryminalizacja tzw. miękkiego rewizjonizmu Holokaustu
- Krótki żywot penalizacji dyfamacji narodu i państwa polskiego – studium przypadku i wnioski na przyszłość (Bartosz Lewandowski)
- Penalizacja tzw. miękkiego kłamstwa oświęcimskiego w kontekście ostatnich nowelizacji ustawy o IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (wprowadzonych ustawami z dnia 26 stycznia 2018 r. oraz 27 czerwca 2018 r.) – ocena jurydyczna (Rafał Guzik)
- Ustawodawca polski wobec (kryminalizacji) „polskich obozów […]” (Marcin Berent)
Część VI: Zagadnienia transgraniczne prawa cywilnego i karnego dotyczące defamacji i odpowiedzialności za zniekształcanie prawdy historycznej
- Wykonywanie orzeczeń sądów polskich w sprawach cywilnych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, z uwzględnieniem ewentualności powołania się przez podmioty zagraniczne na klauzulę porządku publicznego (Aurelia Nowicka)
- Rozważania o zasadach odpowiedzialności cudzoziemca na podstawie polskiej ustawy karnej, na kanwie ex-art. 55b ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Janusz Bojarski)
- Prawo do prawdy a efektywność instrumentów postępowania karnego do ścigania osób przebywające za granicą za „kłamstwo oświęcimskie” (Paweł Wiliński)
Monografia będzie niebawem dostępna w księgarniach naukowych. Z abstraktami poszczególnych artykułów można zapoznać się klikając w poniższy odnośnik:
