Nasze sprawy
Kalendarium spraw:
Mecenas Lech Obara oraz mecenas Szymon Topa podjęli się prowadzenia 3 procesów sądowych przeciwko mediom używającym sformułowań „polskie obozy zagłady”, „polskie obozy śmierci”, „polskie obozy koncentracyjne”. Dzięki ich silnej argumentacji prawniczej sądy w inny sposób spojrzały na polskie zapisy prawne dotyczące dóbr osobistych.
Sprawa Zbigniew Osewski przeciwko Axel Springer
W 2010 roku Zbigniew Osewski pozywa wydawnictwo Axel Springer SE za użycie w 2008 roku przez niemiecki dziennik „Die Welt” sformułowania „polski obóz zagłady” na Majdanku (Sąd Okręgowy w Warszawie sygn akt I C 10/11). Sam Osewski nie był jednak więźniem obozu, a występował w imieniu swoich dziadków, których hitlerowcy więzili w Stutthofie. Sprawa stała się kamieniem milowym w polskim orzecznictwie.
Sąd Apelacyjny w Warszawie (sygn akt I ACa 971/15) potwierdził, że każdy obywatel ma prawo do ochrony i obrony tożsamości narodowej, jeśli jest związany ze sprawą, działa w jakiejś organizacji i poczuł się obrażony sformułowaniem, takim jak np. „polskie obozy zagłady”.
Wyrok sygn akt I ACa 971/15:
„Rozpowszechnianie tego typu sformułowań jest sprzeczne z prawem i doprowadziło do naruszenia dobra osobistego powoda: Pana Zbigniewa Osewskiego, w postaci poczucia tożsamości narodowej i godności narodowej. Powód mógł wystąpić z takim roszczeniem. Swoimi wypowiedziami Axel Springer Societas Europea (Axel Springer spółka europejska) w Berlinie wkroczył w sferę wartości o charakterze niemajątkowym, wiążących się z osobowością powoda”
Sprawa Janiny Luberdy-Zapaśnik przeciwko Tygdnikowi „Focus”
W czerwcu 2013 r. do Sądu Okręgowego w Olsztynie wpłynął pozew Pani Janiny Luberdy- Zapaśnik przeciwko wydawcy niemieckiego tygodnika „Focus”.
18 lutego 2013 r. w publikacjach tygodnika użyto zwrotu „polski obóz zagłady” („polnische Vernichtungslager”) wobec obozu w Sobiborze i Treblice. Pozew w imieniu Luberdy-Zapaśnik złożyli pełnomocnicy z kancelarii mec. Lecha Obary, związani ze Stowarzyszeniem Patria Nostra. Sąd Okręgowy w Olsztynie 24.02.2015 r. w sprawie (sygnatura akt I C 726/13) oddalił powództwo. Radca prawny Szymon Topa wniósł od powyższego wyroku apelację do Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, (sygnatura akt I ACa 403/15). Oddalenie powództwa zostało utrzymane, ale po raz pierwszy w wyroku sądu Rzeczypospolitej pojawiło się określenie, które uznało, że tożsamość narodowa i godność narodowa, a więc duma z przynależności do określonego narodu, jest dobrem osobistym.
Sprawa Karol Tendera przeciwko ZDF
1 lipca 2013 r. na portalu niemieckiej stacji telewizyjnej ZDF zapowiedziano emisję filmu dokumentalnego „Zaginione skarby filmowe 1945. Wyzwolenie obozów koncentracyjnych”. Zawierało ono następujące sformułowanie, w tłumaczeniu na język polski: „Odkrycie polskich obozów zagłady na Majdanku i w Oświęcimiu w lipcu 1944 r. i styczniu 1945 r.”
W lutym 2015 r. Pan Karol Tendera wystąpił z pozwem przeciwko drugiemu kanałowi publicznej niemieckiej telewizji ZDF za nazwanie nazistowskich obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i Majdanku „polskimi obozami zagłady”.
12 kwietnia 2016 r. roku Sąd Okręgowy w Krakowie uznał, że dobra osobiste powoda, w postaci jego godności człowieka, tożsamości narodowej i godności narodowej zostały naruszone, ale oddalił powództwo stwierdzając, że powód został skutecznie przeproszony, dwukrotnie w listach przesłanych w 2013 r. na ręce jego pełnomocnika i w oświadczeniu zamieszczonym 11 kwietnia br. w serwisie publikującym bieżące informacje ZDF.
Reprezentowany pro publico bono przez radcę prawnego Lecha Obarę, powód złożył apelację od tego wyroku, uznając, że przeprosiny nie są satysfakcjonujące oraz sprzeciwiając się, że sąd nie zakazał ZDF stosowania takich określeń w przyszłości.
Do sprawy Pana Karola Tendery przystąpił również Rzecznik Praw Obywatelskich. Przedstawicielka RPO wniosła o zmianę wyroku i nakazanie pozwanemu zamieszczenia przeprosin na stronie internetowej zdf.de w języku polskim i niemieckim przez jeden miesiąc.
W wyroku sąd zaliczył jednak godność osobistą, godność narodową i prawo do tożsamości narodowej do kategorii dóbr osobistych, co można uznać za pewnego rodzaju zwycięstwo. Wyrok wskazuje, iż to polski sąd będzie rozpoznawał tego typu sprawy w oparciu o prawo europejskie. Kolejną ważna okolicznością był fakt, że według sądu, każdy więzień obozu może czuć się obrażony takimi sformułowaniami i domagać się ochrony prawnej.
22 grudnia 2016 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie zmienił wyrok Sądu Okręgowego. ZDF miało umieścić przeprosiny na głównej stronie swojego serwisu internetowego, które miały być widoczne przez 30 dni. Przeprosiny znajdowały się jednak na dole w rubryce o nic niemówiącym tytule „Przeprosiny dla Karola Tendery”. Pełna treść przeprosin była widoczna dopiero po kliknięciu w specjalny odnośnik. Zdecydowano wszcząć egzekucję wyroku w Niemczech, co wymagało uzyskania w niemieckim sądzie klauzuli wykonalności na polskim wyroku sądowym. Mecenas Piotr Duber, prawnik z Berlina polskiej narodowości, pro publico bono reprezentował Karola Tenderę przed niemieckimi sądami. Sąd w Moguncji pozytywnie rozpatrzył wniosek, nakazując tym samym ponowne przeprosiny. Z tym wyrokiem nie zgodzili się prawnicy ZDF i skierowali sprawę do sądu wyższej instancji.
11 stycznia 2018 r. sąd w Koblencji odrzucił skargę niemieckiej telewizji ZDF. Potwierdził, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie dotyczącego przeprosin byłego więźnia Auschwitz Karola Tendery za naruszenie jego „godności człowieka oraz tożsamości narodowej” może być wykonywany w Niemczech. Nie zgodził się ze stanowiskiem niemieckich prawników, aby wykonanie polskiego wyroku godziło w podstawy niemieckiego porządku prawnego.
W rezultacie telewizja ZDF wniosła odwołanie od orzeczenia Wyższego Sądu Krajowego w Koblencji do Federalnego Trybunału Sprawiedliwości w Karlsruhe.
Pan Karol Tendera wciąż czeka na przeprosiny od ZDF.
Źródło:
Felietony Andrzeja Dramińskiego:
http://www.sdp.pl/felietony/12815,holokaust-2016-dosc-tej-bezczelnosci-,1463560296
http://www.sdp.pl/felietony/13206,o-co-chodzi-z-polskimi-obozami-koncentracyjnymi,1472499674
Przegląd: „Proces o prawdę”, 13-19.03.2017, str. 26-28 (https://www.tygodnikprzeglad.pl/procesy-o-prawde/)
https://www.tvp.info/36597552/zdf-znow-sie-odwoluje-od-wyroku-za-polskie-obozy-zaglady
http://dzieje.pl/aktualnosci/apelacja-ws-polskich-obozow-zaglady-do-sprawy-przystapil-rpo
