Wypowiedzenie umowy o pracę

 

R.pr. Piotr Jaszczułt z kancelarii prawnej mec. Lecha Obary wyjaśnia podstawowe zagadnienia, dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę

Jakie warunki powinno spełniać wypowiedzenie umowy o pracę?

Odp.: Mimo że wydaje się proste, to jednak wypowiedzenie umowy o pracę musi spełniać określone warunki. Pomimo stosunkowej prostej konstrukcji, niejednokrotnie pracodawcy popełniają błędy przy składanych wypowiedzeniach. Dlatego bardzo ważne jest zgłosić się od razu do prawnika. Profesjonalista może bowiem już na pierwszy rzut oka dostrzec uchybienia pozwalające złożyć skuteczne odwołanie do sądu pracy.

W przypadku umowy na czas nieokreślony, czyli jednej z najczęściej zawieranych umów na rynku pracy, wypowiedzenie pracy musi przede wszystkim wiązać się z podaniem jasnej przyczyny.

Jak ważne jest podanie konkretnej przyczyny wypowiedzenia?

Odp.: Przyczyna wypowiedzenia stanowi jego najistotniejszą część i to przede wszystkim ona podlega badaniu przez sąd w celu określenia skuteczności złożonego wypowiedzenia.

Przede wszystkim podanie nieprawdziwej przyczyny wypowiedzenia jest traktowane jako jej brak.

Również określenie przyczyny w sposób ogólnikowy jest uznawane za jej brak. Przykładem zbyt ogólnie podanej przyczyny jest wskazanie w treści wypowiedzenia „niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków” bez doprecyzowania, na czym ta niewłaściwość polegała

Powołanie się ogólnie na utratę zaufania do pracownika może być także dla pracodawcy ryzykowne, o ile nie jest podparte na przykład wynikami kontroli czy zarzutami, które są znane pracownikowi. To pracownik ma wiedzieć i rozumieć, z jakiego powodu pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę.

Skonkretyzowanie przyczyny wypowiedzenia nie oznacza wyczerpującego powołania wszystkich faktów i zdarzeń, które stały się podstawą decyzji pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy.

Dla pracownika ważne jest, aby mógł skutecznie powołać świadków na fakt, że przyczyna ta jest nieprawdziwa. Dlatego też praktyka wskazuje, że najlepszymi świadkami są byli pracownicy danej firmy.

Czy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy powinno być złożone na piśmie?

Odp.: Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane bez zachowania formy pisemnej również jest skuteczne – powoduje rozwiązanie umowy. Ważne jest jedynie, aby oświadczenie woli dotarło do adresata w taki sposób, aby mógł zapoznać się z jego treścią. Sąd Najwyższy stwierdził wprost, że ustne oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę przekazane pracownikowi przez bezpośredniego przełożonego jest skuteczne. Pożądane jest jednak udokumentowanie takiego zdarzenia, na przykład za pomocą notatki służbowej.

Oświadczenie w tej formie (ustnej czy w rozmowie telefonicznej) nie powoduje nieważności takiej czynności prawnej. Niemniej dla celów dowodowych oraz ewidencyjnych pożądana jest forma pisemna. Także doręczenie pracownikowi za pomocą faksu pisma pracodawcy wypowiadającego umowę o pracę jest skuteczne

Konsekwentnie należy uznać, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy może być przekazane za pomocą innych środków komunikacji (na przykład pocztą elektroniczną), przy założeniu, że dotrze ono do zindywidualizowanego adresata. Odmowa pracownika przyjęcia pisma pracodawcy o wypowiedzeniu umowy nie ma znaczenia, jeśli tylko adresat mógł zapoznać się z jego treścią

Zdaniem SN dwukrotne awizowanie przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy stwarza domniemanie faktyczne możliwości zapoznania się przez pracownika z jego treścią. Oznacza to przerzucenie na pracownika ciężaru dowodu braku możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia pracodawcy

Czy w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy?

Odp.: Niepouczenie pracownika o prawie odwołania do sądu pracy czy błąd w takim pouczeniu, na przykład wskazanie niewłaściwego sądu, nie stanowi naruszenia przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. W świetle orzecznictwa brak pouczenia pracownika przez pracodawcę o prawie odwołania się od wypowiedzenia oraz o terminie dokonania tej czynności, może stanowić okoliczność usprawiedliwiającą przekroczenie terminu.

Czy pracownik zawsze musi świadczyć pracę w okresie wypowiedzenia?

Odp.: Nie. W praktyce często zdarza się, że strony stosunku pracy, które podjęły decyzję o jego rozwiązaniu nie są zainteresowane tym, aby pracownik w obowiązującym okresie wypowiedzenia nadal świadczył pracę. Obowiązujące przepisy wprost pozwalają pracodawcy na zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, aż do jego upływu. Odsunięcie pracownika od pracy w okresie wypowiedzenia nie jest uzależnione od spełnienia żadnych warunków, a przede wszystkim nie wymaga zgody pracownika. Bez znaczenia również pozostaje fakt, która ze stron dokonała wypowiedzenia.

Musimy jednak pamiętać, że nawet jeżeli pracownik zostanie zwolniony ze świadczenia pracy, okres ten nadal będzie okresem pozostawania w dyspozycji pracodawcy. SN wskazał, że „brak obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia nie jest równoznaczny z zerwaniem więzów łączących pracownika z pracodawcą i ustaniem wszelkich jego obowiązków wynikających ze stosunku pracy, pracodawca może bowiem w tym czasie żądać od pracownika wypełnienia konkretnych powinności”.

Jaki jest termin do wniesienia odwołania do sądu pracy i jakie uprawnienia przysługują pracownikowi?

Odp.: Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy. Na gruncie nowego brzmienia przepisu, odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę, a także żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania w razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia lub jej wygaśnięcia wnosi się w terminie 21 dni. Terminy do skierowania sprawy na drogę sądową uległy zatem wydłużeniu oraz ujednoliceniu.

Sąd może wtedy orzec o bezskuteczności wypowiedzenia, przywróceniu pracownika do pracy lub o odszkodowaniu. 

Czy i jak pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia? (tzw. zwolnienie dyscyplinarne)

Odp.: Aby było skuteczne, wypowiedzenie pracy musi mieć miejsce w ciągu miesiąca od otrzymania przez pracodawcę takiej informacji.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (z tzw. skutkiem natychmiastowym) w określonych ściśle sytuacjach:

  • gdy pracownik naruszył (w sposób ciężki) podstawowe obowiązki pracownicze;
  • gdy pracownik popełnił przestępstwo w czasie trwania umowy i zostało to stwierdzone prawomocnym wyrokiem lub jest oczywiste;
  • gdy pracownik utracił z własnej winy uprawnienia niezbędne do wykonywania danej pracy – na przykład zatrudniony jako kierowca stracił prawo jazdy. Pracodawca ma miesiąc od momentu uzyskania wiadomości uzasadniającej rozwiązanie umowy na jej wypowiedzenie;
  • jeżeli niezdolność pracownika do pracy na skutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące, a pracownik był zatrudniony u pracodawcy mniej niż 6 miesięcy.

Kiedy nie można wypowiedzieć umowy o pracę?

Odp.: Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do emerytury, a zawarta z nim umowa pozwala pracować mu do tego czasu, na przykład ma umowę na czas nieokreślony. Pracodawca nie może również wypowiedzieć umowy, gdy pracownik przebywa na urlopie lub w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności (zwolnienie lekarskie, urlop macierzyński czy wychowawczy).