W czwartek 16 listopada w berlińskiej uczelni wyższej Touro University odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa pod hasłem „Jak edukować społeczeństwo niemieckie o zbrodniach niemieckich w Polsce podczas II wojny światowej?”
Konferencję zorganizowało Stowarzyszenie Patria Nostra z Olsztyna we współpracy z Touro University Berlin. Działania zostały finansowane z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja Publiczna 2023”. Naszymi patronami medialnymi była TVP3 Olsztyn oraz Polskie Radio Olsztyn.
Podczas konferencji Marta Ansilewska-Lehnstaedt poruszyła bardzo ważny i często pomijany temat – tragedię Tatarskich ofiar II wojny światowej. Opierając swoje badania na biografiach Aleksandra Jeljaszewicza i Dżennet Dżabagi-Skibniewskiej, zaprezentowała pełne bohaterstwa historie tych dwóch jednostek, które miały ogromne znaczenie dla społeczności tatarskiej.
Aleksander Jeljaszewicz był oficerem armii polskiej i jednocześnie czynnym działaczem partyzanckim w czasie okupacji nazistowskiej. Jego przodkowie migrowali z terenów rosyjskiej Azji Środkowej w XVII wieku i osiedlili się w Polsce. Jeljaszewicz walczył w szeregach polskiej armii od samego początku wojny, broniąc swojej ojczyzny przed nadciągającym niemieckim, nazistowskim zagrożeniem.
Jednak najważniejszą postacią, o której opowiedziała Ansilewska-Lehnstaedt, była Dżennet Dżabagi-Skibniewska. Była ona tatarską kobietą, która poniosła wielkie straty podczas wojny. Jej rodzina była deportowana do obozu koncentracyjnego, gdzie większość jej bliskich zginęła z powodu okrutnych warunków. Sama Dżabagi-Skibniewska została wywieziona na przymusowe roboty do Niemiec, gdzie pracowała jako w fabrykach zbrojeniowych.
Mimo tych okropności, Dżabagi-Skibniewska nie załamała się i postanowiła działać w tajnych strukturach ruchu oporu. Przyłączyła się do oddziałów partyzanckich, gdzie wraz z Jeljaszewiczem stanowili nierozerwalny duet, walczący o wolność i niezależność Polski. Razem prowadzili akcje sabotażowe, przechwytując niemieckie konwoje, wysadzając mosty i atakując jednostki SS. Ich odwaga, determinacja i poświęcenie stały się symbolem walki przeciwko nazistowskiemu terrorowi.
Niestety, los nie był łaskawy dla tej niezwykłej pary bohaterów. W 1944 roku zostali schwytani przez Gestapo i osadzeni w obozie koncentracyjnym. Znajdując się na granicy śmierci, odmówili współpracy z nazistami, mimo groźb i tortur. Życie Jeljaszewicza i Dżabagi-Skibniewskiej zakończyło się tragicznie – zostali zamordowani przez hitlerowskich oprawców.
Ich poświęcenie i ofiary nie zostały jednak zapomniane. Ansilewska-Lehnstaedt podkreśliła, że historia Jeljaszewicza i Dżabagi-Skibniewskiej stanowi przykład heroizmu i walki o godność w obliczu nieludzkiego okrucieństwa. Ich historia została przekazana kolejnym pokoleniom, aby upamiętnić ofiary Tatarów i przypomnieć o ich wkładzie w walkę o wolność.
Konferencja w Touro University Berlin była ważnym kamieniem milowym w zrozumieniu i upamiętnieniu trudnych losów Tatarów w czasie II wojny światowej. Dzięki zebranym relacjom można teraz spojrzeć na wydarzenia, które często były pomijane lub niedoceniane. Historie Aleksandra Jeljaszewicza i Dżennet Dżabagi-Skibniewskiej są nadal inspirujące i pełne przesłania o sile ludzkiego ducha.
Należy sobie uświadomić, że Tatarskie ofiary II wojny światowej nie tylko miały ogromne znaczenie dla społeczności tatarskiej, ale miały również wpływ na historię Polski i walkę o wolność.
Dzięki badaniom takim jak te przedstawione przez Martę Ansilewską-Lehnstaedt, ich historie mogą być teraz docenione i wpisane w pamięć narodową. Wielu innych Tatarów podzieliło podobne losy, i również ich historie wymagają odkrycia i opowiedzenia.
Całość referatu Marty Ansilewskiej-Lehnstaedt będzie niebawem dostępna dla naszych sympatyków i czytelników w formie książki oraz pdf w języku niemieckim i polskim.
Projekt „Jak edukować społeczeństwo niemieckie w sprawie zbrodni niemieckich popełnionych w czasie II Wojny Światowej” jest finansowany z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja Publiczna 2023”
