Za nami międzynarodowa konferencja naukowa Jak edukować społeczeństwo niemieckie o zbrodniach niemieckich w Polsce podczas II wojny światowej?” (Touro University Berlin, 16 listopada 2023r). Przed nami zaś wydanie monografii pokonferencyjnej w języku niemieckim i polskim. Uczestnicy konferencji mieli możliwość zapoznać się z referatem mec. Lecha Obary – prezesa Stowarzyszenia Patria Nostra na temat genezy walki sądowej prawników Stowarzyszenia z wadliwymi kodami pamięci typu „polskie obozy zagłady”.
Działania projektowe zostały finansowane z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja Publiczna 2023”. Naszymi patronami medialnymi była TVP3 Olsztyn oraz Polskie Radio Olsztyn.
We wspomnianym referacie mec. Obara omówił współczesne problemy prawne w dochodzeniu roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych w postaci godności i tożsamości narodowej.
Warto wspomnieć, że spośród narzędzi, których można używać do obrony prawdy historycznej, zdecydowanie najlepszym jest prawo cywilne. W ciągu ostatnich lat pojawiły się mechanizmy, które pozwalają skutecznie reagować na próby fałszowania naszych dziejów.
Właśnie w oparciu o polskie prawo cywilne pozywaliśmy najpotężniejszych zagranicznych wydawców, reprezentujących różne kanały medialne – telewizję ZDF (powód: Karol Tendera, były więzień Auschwitz), gazetę Die Welt (Zbigniew Osewski – wnuk byłego więźnia Auschwitz), rozgłośnię radiową Bayerischer Rundfunk (Stanisław Zalewski, były więzień Auschwitz, Mauthausen i Mauthausen-Gusen), regionalne czasopismo Mittelbayerische (Stanisław Zalewski). Także wielki portal internetowy Focus online, gdzie powodem była wiceprzewodnicząca stowarzyszenia dr Janina Luberda- Zapaśnik, była więźniarka obozu Lebrechsdorf.
W swoim referacie prezes Stowarzyszenia Patria Nostra chciał pokazać, jakie w związku z tym napotkaliśmy problemy prawne, co udało nam się wywalczyć, a czego nie byliśmy w stanie osiągnąć. Na początku mieliśmy problem z nazwaniem dóbr, które zostały naruszone. Szukaliśmy w kodeksie cywilnym, gdzie są zapisy o różnych dobrach osobistych, ale żadnego nie mogliśmy wykorzystać. Musieliśmy więc je sami nazwać. Drugim stojącym przed nami wyzwaniem była tzw. indywidualizacja. Chodziło o pokazanie, że coś, co dotyczy grupy, może dotyczyć też konkretnego członka tej grupy. Kolejnym problemem była kwestia właściwości polskiego sądu i polskiego prawa.
Ostatecznie nasza argumentacja została przyjęta przez sąd – najpierw był to Sąd Apelacyjny w Warszawie. Obecnie wspomniane dobra osobiste są w polskim porządku prawnym chronione, a godność narodowa oraz tożsamość narodowa są wymieniane w komentarzach do kodeksu cywilnego jako przykłady dóbr osobistych oraz uznawane w kolejnych orzeczeniach sądów powszechnych.
To jednak nie koniec naszych batalii o sprawiedliwość. W najbardziej medialnej sprawie Karola Tendery vs. ZDF, mimo prawomocnego, satysfakcjonującego wyroku krakowskiego Sądu Apelacyjnego, sprawa trafiła do Federalnego Trybunału Sprawiedliwości w Karlsruhe. FTS uznał, że stacja telewizyjna ZDF nie musi w określony sposób przepraszać 96-letniego wówczas Karola Tendery za użycie sformułowania „polskie obozy zagłady”. W wyroku tym orzeczono, że postanowienia polskiego sądu nie mogą być stosowane w Niemczech, gdyż byłoby to „oczywistym naruszeniem fundamentalnego prawa wolności opinii oraz mediów” (klauzula porządku publicznego). Federalny Trybunał Sprawiedliwości tym samym anulował decyzje niższych niemieckich instancji – w Moguncji i Koblencji, które orzekły, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie nadaje się do wykonania w Niemczech.
Wyrok FTS może nieść za sobą bardzo poważne skutki prawne, bo „demoluje” cały porządek prawny w Unii Europejskiej w wymiarze sprawiedliwości. Dopóki wyrok FTS obowiązuje, to wszystkie niemieckie sądy – powagą jego autorytetu – będą uchylać się od uznawania na terenie Niemiec wyroków polskich sądów w sprawach o naruszenie dóbr osobistych.
Problemy napotkaliśmy też w dwóch kolejnych procesach o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie, skierowanych w roku 2017 do Sądu Okręgowego w Warszawie przez Stowarzyszenie Patria Nostra w imieniu byłego więźnia m. in. Auschwitz, Stanisława Zalewskiego wobec Bayerischer Rundfunk z siedzibą w Monachium (rozgłośnia radiowa B5) oraz Mittelbayerischer Verlag KG z siedzibą w Regensburgu (gazeta regionalna Mittelbayerische Zeitung). Tu rzecz dotyczyła właściwości sądu – czyli czy sprawę ma rozpatrywać polski (bo tu jest centrum życiowe S. Zalewskiego) czy też niemiecki sąd (czego żądały wspomniane bawarskie media).
Szczegóły tych batalii, problemów i sposobów ich rozwiązania będą niebawem dostępne dla naszych sympatyków i czytelników w formie książki oraz pdf.
Projekt „Jak edukować społeczeństwo niemieckie w sprawie zbrodni niemieckich popełnionych w czasie II Wojny Światowej” jest finansowany z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja Publiczna 2023”
